ريشه شناسي واژه قوشا چاي

شهر قوشاچاي (مياندوآب) سر چهارراهي ميان شهر هاي تبريز،مراغه،اورمو(اورميه)و سينان دژ(سنندج)واقع شده و استانهاي آذربايجان غربي و شرقي و كردستان را بهم وصل ميكند.

         ريشه شناسي

قوشا چاي نام تركي مركب از صفت "قوشا"به معني جفت و اسم "چاي"به معني رود است.

        قوشاQOŞa

"قوش + ا" به معني جفت،دوتا،اسم از مصدر" قوشماقqoşmaq" به معني پيوستن ، يكي شدن.

فرمهاي گوناگون اين مصدر در زبانهاي تركي:

قوش qoş(تركي قديم،قاراخاني،مياني،تركيه،آذربايجاني،قاقاووز،تركمني،سالار،قيرقيزي،بالقار، قوموق،تووا،توفالار)قوسqos(ساري ايغور،قزاقي،نوقاي،قاراقالپاق،اوزبك،اويغور،باشقيز،آلتائي)قوشquş(تاتاري، باشقير)قيويشqiwış (باشقير)خوسxos(خاقاسي،ياقوتي)خوشxoş(چاوشي)خوهريxohuy(ياقوتي) خوهونxohun(ياقئتي)كوهونkohun(دولقان).

از زبان تركي به اشكال قوشيQoşiبه زبان مغولي،قوس qosبه مغولي غربي و خوشxoşبه قالموقي وارد شده است.

برخي تركي شناسان ريشه "قوشماق"را مصدر "قوماقqomaq"به علاوه پسوند مشاركتي"- ش" دانسته اند. ( مانند"باشماق başmaq"كه مصدر" باماق   bamaq"به معني بستن ،بند زدن به علاوه پسوند مشاركتي " ـ ش " حاصل شده است.صورت اسم به معناي جفت،يكي از جفت عدو پياله پياپي شراب و.....بكار رفته است."قوش اتqoşat" ( اسب شاه ) ، "قوش بيچه ك qoşbiçək"( قيچي و يا قايچي كلمه اي مغولي است)

چايçay:

كلمه اي تركي به معناي اوليه رودخانه،رود كوچك،رود كم آب،ماسه،سيل،كم عمق،....احتمالا از ريشه "سايsay" باستاني.

معني اوليه "ساي" ناحيه اي از زمين پوشيده با سنگ بود،با بسط معني به بستر خشك رودخانه و سپس رودخانه اي كم عمق فصلي، رودخانه اي كه در زمستان خشك است گفته ميشود.

از همينجا "ساي"در طول زمان معني كم عمق را پيدا كرده است.(" ساي سو " به معني آب كم عمق).

لغت "سايدام saydamam"(ساي + دام )به معني شفاف نيزاز همين ريشه است، يعني چيزي كه درون آن به راحتي ديده مي شود.

فرمولهاي گوناگون كلمه چاي در زبانهاي مختلف تركي:

چاي ( تركي ميانه، آذربايجاني،تركمني،بالقار،ياقوت)ساي(باشقوردي)شاييق(شور)، چايرام (آلتايي).

(علاوه بر چاي در زبان تركي كلمات زير  نيز براي رودخانه بكار مي روند:

اؤگوزÖgüz:رودخانه، اؤگه نÖgən :نهر، اؤزه نÖzən:رودخانه، موره نMürən:رودخانه ( مغولي)،دره Dərə:رودخانه ،....).از همين ريشه است لغت "چاييرÇayır" به معني آبگير رودخانه و يا گياهي كه در كناره آب مي رويد.

نامهاي جغرافيائي مشابه:

"باشماقگدر زبان تركي به معني نوعي كفش بنددار است.نام عمومي كفش در زبان تركي"آياق قابي ayaqqabı"است).

نتيجه :

"قوشاچاي"تركيبي به معني دورود،و مركب از صفت"قوشا"به معني دو،دوگانه،و اسم"چاي"به معني رودخانه است و اشاره به قرار داشتن اين شهر در ميان دو رودخانه "تاتائو"(سيمينه رود) و "جيغاتي" (زرينه رود) دارد.

نئت اوچون حاضيرلايان آيتام اورمولو

گؤنده ر     بؤلوم لر: آذربايجان تاريخي